Wat met het kerkgebouw?
Wat moet er volgens jou gebeuren met die monumentale bouwwerken vol erfgoed? Als centraal punt in elke (deel)gemeente, bieden ze veel mogelijkheden tot ontmoeting. De erfgoedcel van Dijk92 begeleidt daarom lokaal overleg hierover in samenwerking met de IOED (Intergemeentelijke Onroerend Erfgoed Dienst Schelde - Durme). In Wichelen brachten ze de gemeente, de kerkfabrieken en de lokale verenigingen samen.
De reflectie over de toekomst van de parochiekerken raakt in een stroomversnelling. En dan niet alleen door het dalende aantal kerkgangers. Vanaf juni 2025 moet elke gemeente in Vlaanderen verplicht over een kerkenbeleidsplan beschikken. Wat is dat, in hemelsnaam?
Het plan
Clémence van de IOED vat het in enkele woorden samen: “Ik zie het als een uitnodiging om een toekomstvisie te ontwikkelen over onze kerken. Het is niet de eerste stap in dat proces en zeker ook niet een finale beslissing over de toekomst van een kerkgebouw. Maar het is een werkdocument dat moet bewijzen dat er wel degelijk over nagedacht wordt. Als dat document ontbreekt, vallen ook de subsidies weg.”
“Die toekomstvisie bouw je het beste uit in overleg met de lokale gemeenschap”, vervolgt Veerle van de erfgoedcel. “In Wichelen nodigden we daarom alle plaatselijke verenigingen uit om samen na te denken. Zo brengen we de noden die een kerkgebouw kan ledigen in kaart. Een plaatselijke reuzenvereniging gaf bijvoorbeeld aan dat het handig zou zijn mochten de reuzen in de kerk staan. De IOED en de erfgoedcel kunnen daarop meteen advies geven. Door eerdere inventarisaties, restauraties etc., kennen we de kerken en de gemeenschappen errond vaak ook al.”
De uitkomst in Wichelen
De situatie in Wichelen blijft min of meer zoals ze is. Clémence: “De erefunctie blijft de hoofdfunctie van de drie kerken. Een kerk blijft open voor de wekelijkse mis, de andere twee blijven beschikbaar voor stil gebed, begrafenissen, huwelijken, … Maar anderzijds kan je in de kerk ook meer en meer terecht voor tentoonstellingen en concerten. Kleuters krijgen er zelfs hun "diploma".”
Herbestemde kerken in de regio
Over het algemeen is het Wichelse scenario het meest gangbare. Al bestaan er ook uitzonderingen. Soms blijven kerken helemaal leeg en (bijna) ongebruikt. Da's natuurlijk alles behalve ideaal. De onderstaande kerken uit de regio kregen dan weer een volledig nieuwe invulling:
- Overbeke (Wetteren): De buurtwerking kreeg de kerk in erfpacht. Het Wetterse bedrijf Fisheye ontfermde zich over het interieur. (foto links) Ook de ruimte rond de kerk werd onder handen genomen. Het pleintje werd onthard en er is plaats voor een spelletje petanque.
- De wijkkerk van het Keur (Dendermonde): dit was een vrij recente kerk. Het Oscar Romerocollege heeft zijn intrek genomen in het gebouw. Voor de kinderen zal het in de eerste plaats de sportzaal zijn.
- Kwatrecht (Wetteren): daar nam de Heilig Hart Brouwerij zijn intrek. (foto rechts) De brouwer heeft er ook een winkel en verhuurt de kerk als eventlocatie.
- De kerk van “’t Kroïs” in Lebbeke is ook ontwijd. VZW Het Lab Gods gebruikt de kerk als uitvalsbasis van een hartverwarmende buurtwerking.
